حمایت و حفاظت از محیط زیست دریـایی :: صبغه الله

اولین کنفرانس سازمان ملل درون مورد حقوق دریـاها ، شکل ها و نقاشی در مورد حفاظت از دریا رژیم جامعی درون زمـینـه جلوگیری از آلودگی و حفظ محیط زیست دریـایی پدید نیـاورد ؛ برخی مقررات کلی مربوط بـه تعهدات دولت ها درون زمـینـه جلوگیری از آلودگی و حفظ محیط زیست دریـایی ، درون ماده 24 کنوانسیون 1958 دریـای آزاد (انتظام بخشی بـه تخلیـه کشتی ها و لوله ها و اکتشافات دریـایی) ، ماده 25 (همکاری و اتخاذ تدابیر مناسب جهت پیشگیری از آلودگی دریـا از سوی کشورها بـه سبب مواد رادیو اکتیو) ، بند 7 ماده 5 کنوانسیون 1958 فلات قاره (حفاظت از منابع جاندار دریـا درون برابر عوامل زیـانبار درون اطراف تاسیسات مصنوعی) آمده هست . شکل ها و نقاشی در مورد حفاظت از دریا ... حمایت و حفاظت از محیط زیست دریـایی         
چکیده
کنوانسیون حقوق دریـاها عرصه تازه ای درون حمایت و حفاظت از محیط زیست دریـایی گشود و به تعبیر دبیر کل سازمان ملل ، <<اولین بیـان جامع از حقوق بین الملل درون این خصوص>> است ؛ بـه دلیل سرشت پیشرفته این مقررات کـه عمدتا درون بخش 12 تدوین شده هست ؛ کنوانسیون حقوق دریـاها را John R. شکل ها و نقاشی در مورد حفاظت از دریا Stevenson و Bernard H. Oxman اینگونـه توصیف نموده هست که : کنوانسیون حقوق دریـاها <<قوی ترین معاهده جامع زیست محیطی>> است کـه در حال حاضر وجود دارد (The future of united nations convention on the law of the sea 1994) . بحث درون مورد حمایت از محیط زیست دریـاها و اقیـانوس ها درون حقوق بین الملل، موضوع نسبتاً" جدیدی محسوب مـی شود. درون واقع درون همـین قرن بیستم بود کـه انسان بـه اهمـیت محیط زیست وپیوستگی تمام اجزاء آن بـه یکدیگر پی برد. درون این نوشتار ضمن بیـان مختصر بـه رژیم های قبلی و فعلی زیست دریـایی ، مباحثی درون زمـینـه منابع عمومـی و متفاوت آلودگی ، اقدامات و تدابیر خاص کنوانسیون ها ، موضوعات اجرایی ، الزامات مربوط بـه همکاری درون صورت بروز فجایع و ...پرداخته مـی شود . 
مقدمـه
اولین کنفرانس سازمان ملل درون مورد حقوق دریـاها ، رژیم جامعی درون زمـینـه جلوگیری از آلودگی و حفظ محیط زیست دریـایی پدید نیـاورد ؛ برخی مقررات کلی مربوط بـه تعهدات دولت ها درون زمـینـه جلوگیری از آلودگی و حفظ محیط زیست دریـایی ، درون ماده 24 کنوانسیون 1958 دریـای آزاد (انتظام بخشی بـه تخلیـه کشتی ها و لوله ها و اکتشافات دریـایی) ، ماده 25 (همکاری و اتخاذ تدابیر مناسب جهت پیشگیری از آلودگی دریـا از سوی کشورها بـه سبب مواد رادیو اکتیو) ، بند 7 ماده 5 کنوانسیون 1958 فلات قاره (حفاظت از منابع جاندار دریـا درون برابر عوامل زیـانبار درون اطراف تاسیسات مصنوعی) آمده هست .
به دنبال فجایع زیست محیطی دهه 60 و 70 از جمله (به گل نشستن توری کنیون ، نفت کش لیبریـایی درون هفت مایلی جزایر سیلی انگلیس درون سال 1967 و تانکر دیگری بنام آموکوکادیز و انفجار چاه نفتی اکوفیست ...) ، درک و شناخت عمـیق درون این زمـینـه ضرورت همکاری بین المللی دولت ها را درون حفاظت از محیط زیست بـه همراه داشت ؛ چرا کـه منجر بـه تصویب کنوانسیون 1969 مداخله درون دریـای آزاد درون حوادث آلودگی نفتی و پروتکل 1973 درون مورد مواد غیر از نفت ، گردید .
کنفرانس UN درباره محیط زیست انسانی  در سال 1972 درون استکهلم اعلامـیه ای تصویب کرد کـه اصول و رهنمودهایی به منظور اقدام کشورها ایجاد مـی کرد . اصل 7 اعلامـیه مصوب این کنفرانس مقرر مـی دارد <<دولت ها کلیـه اقدامات ممکن به منظور پیشگیری از آلودگی دریـاها را اتخاذ خواهند کرد>> و اصل 21 درون مورد اعمال حقوق حاکمـه دولت ها درون مورد بهره برداری از منابع و نیز عدم زیـان بـه محیط زیست مناطق و کشورهای دیگر درون این روند ، مـی باشد (برگرفته از رای داوری درون قضیـه اسملتر بین کانادا و آمریکا).
اصول و ضوابط مندرج درون اعلامـیه استکهلم و کنوانسیون های متعدد دهه های 1960 و 1970 ، مبنای مذاکره پیرامون رژیمـی جامع به منظور حمایت و حفاظت از محیط زیست دریـایی درون کنفرانس سوم سازمان ملل درون مورد حقوق دریـاها شد . ماده 192 کنوانسیون ح دریـاها تعهدی کلی درون این خصوص بر عهده کشورها وضع مـی کند کـه لازم هست دولت ها <<برای ایفای این تعهد بطور انفرادی یـا مشترک کلیـه اقدامات ضروری به منظور پیشگیری از آلودگی محیط زیست دریـایی از هر منبع را اتخاذ کنند و بهترین وسائل ممکن و عملی را بکار ببرند>> (ماده 194) . همچنین درون اینجا لازم هست که مواد 207، 208 بند3 ، 209 بند2 ،210 بند6 ، 211 (رعایت استاندارها و ...) ، 194 بند 3 (منابع آلودگی) ، 195 و بند4 ماده 1 (تعریف آلودگی محیط زیست) مطالعه شود . (کنوانسیون حقوق دریـاها ).
حدود 60 ماده از کنوانسیون حقوق دریـاها( کل بخش دوازدهم و مواد پراکنده ای درون سایر بخش ها ) بـه حمایت و حفاظت از محیط زیست دریـائی اختصاص داده شده است  .
همچنین مسئله ای کـه سرچشمـه اختلافات درون طول کنفرانس سوم گردید ، این بود کـه آیـا استاندارهای مندرج درون ماده 197 کنوانسیون ، بایستی درون سطح جهانی یـا منطقه ای وضع شوند ؟ به منظور نیل بـه اجماع ، چند دسته مقررات موازی تصویب شد . مواد 207(3)، 208(4) ، 210(4) ، 212(3) ، 207 (4) ، 145 ، 147 ، 165(2)(د) و 162 ، قابل توجه هست . ناگفته نماند ، از آنجایی کـه هر منطقه دریـائی خصوصیـات جغرافیـایی و محیطی خاص خود از قبیل عمق ، جریـان و سرعت آب ، درجه حرارت و مـیزان نمک و ... را دارد ، درون کنوانسیون حقوق دریـاها سعی شده هست تا دولت ها بصورت منطقه ای نیز با درنظر گرفتن ویژگیـهای منطقه ای بر اساس اصول بین المللی درون جهت حفظ محیط زیست دریـایی بـه همکاری بـه هم ملزم شوند .
الف ) آلودگی :
اعلامـیه استکهلم درون خصوص محیط زیست بشر درون ماده 6 و 7 از امتزاج تعاریف مختلف آلودگی را تعریف کرده ؛ کنوانسیون 1972 اسلو درون خصوص جلوگیری از آلودگی دریـا از فضولات کشتی و هواپیما ، کنوانسیون 1972 لندن درون خصوص جلوگیری از آلودگی محیط دریـا از فضولات و سایر مواد و کنوانسیون 1982 حقوق دریـاها ، آلودگی را بـه شرح زیر تعریف مـی کنند : شکل ها و نقاشی در مورد حفاظت از دریا آلودگی محیط زیست دریـایی ، <<یعنی وارد نمودن مستقیم یـا غیر مستقیم مواد و انرژی وسیله بشر بـه محیط زیست دریـایی و دماغه ها کـه نتیجه احتمالی آن آثار زیـان بار بر زندگی بشر و موجودات زنده و نیط تهدید بهداشت بشر و ایجاد مانع به منظور فعالیتهای دریـایی از جمله ماهیگیری و سایر استفاده های مجاز از دریـا ، آسیب رسانیدن بـه استفاده معقول از آب دریـا و کاهش رفاه مـی باشد>>. چهار منبع عمده به منظور آلودگی دریـایی وجود دارد کـه عبارتند از : کشتیرانی ، ریختن مواد زائد بـه دریـا ، فعالیتهای بستر و فعالیتهای مستقر درون خشکی . لذا منحصر بـه این موارد نیست کـه در ذیل بحث تاحد امکان اختصارا بـه تمامـی آنـها خواهیم پرداخت.
اول : آلودگی ناشی از کشتی ها
مسائل آلودگی ناشی از کشتی ها دارای چند جنبه هست : تعیین استانداردهایی به منظور تقلیل یـا از بین بردن آلودگی ؛ تدوین و اجرای استانداردها ؛ اقدامات مربوط بـه جلوگیری از آلودگی تصادفی یـا غیر عمدی ؛ اقدامات دول ساحلی علیـه ضایعات ناشی از مواد زاید ؛ همکاری درون موارد اضطراری و مسئولیت خسارات آلودگی .
در رای صادره درون قضیـه تریل اسملتر(Trail Smelter) درون مارس 1941 دیوان داوری اظهار نمود : براساس حقوق بین الملل هیچ دولتی حق ندارد از ملک خود بـه روشی استفاده نماید یـا اجازه استفاده بدهد که تا با انتشار دود موجب خسارت بـه سرزمـین دولت دیگر و یـا اموال و اشخاص موجود درون آن شود ؛ همچنین بـه موجب کنوانسیون 1958 دریـای آزاد ، هر کشوری حتما بطور معقول هنگام استفاده از دریـای آزاد منافع سایر کشورها را رعایت کند ، کـه به نوعی برخواسته از حقوق عرفی بین المللی هست که تبلوری از رویـه دولتها  و تصمـیمات قضایی هست که درون صورت فقدان هرگونـه مقررات صریح به منظور جلوگیری از آلودگی آبها ، قابل اجرا هست .
ماده 211 کنوانسیون حقوق دریـاها نیز الزاماتی همراه با تدابیر درون خصوص جلوگیری از آلودگی بیـان کرده و صلاحیت تنظیمـی متفاوتی را بـه کشورها عرضه داشته کـه در ذیل بـه آنـها پرداخته مـی شود :
1-    صلاحیت دولت صاحب پرچم
کشورهای صاحب پرچم موظفند حداقل قوانین و مقرراتی را مطابق با استاندارهای عمومـی پذیرفته شده ی بین المللی را بـه اجرا درآورند؛ این اقدامات حدالق حتما به همان اندازه استانداردهای عمومـی پذیرفته شده بین المللی باشد . آنـها حتما بطور خاص حتما مقرراتی درون زمـینـه طراحی ، ساخت ، تجهیزات ، فعالیت کارکنان و همچنین اقداماتی به منظور پیشگیری از تصادفات ، نحوه برخورد با وضعیت های اضطراری ، تضمـین ایمنی و ..و اتخاذ نمایند . (مواد 194 و 211) دولت صاحب پرچم مسئولیت اولیـه اطمـینان از تبعیت کشتی های خود از قواعد و استانداردهای بین المللی و قواعد دولت صاحب پرچم را بر دوش دارد . (مواد194(3) و 211)
2-    صلاحیت دولت ساحلی درون بنادر و دریـای سرزمـینی
دولت های ساحلی مـی توانند قوانین و مقرراتی به منظور پیشگیری ، کاهش و کنترل آلودگی دریـایی ناشی از کشتی های خارجی درون محدوده دریـای سرزمـینی خود ، از جمله کشتی های اعمال کننده حق عبور بی ضرر ، تصویب و اجرا کنند . البته این اقدامات نباید مانع عبور بی ضرر شود . (ماده211(4)) همچنین این اقدامات (مستقیم یـا غیرمستقیم) حتما به اطلاع عموم برسد .
مثل ایـالات متحده : قانون آب سالم ، متابعت از کنوانسیون 1973 و پروتکل1978 اصلاحی (مارپل) ، مقررات سال 1973 (آب خاکستر) ، قانون 2008 قایق تمـیز ، قانون 1978 (ایمنی بندر و نفتکش).
3-       صلاحیت دولت ساحلی درون منطقه انحصاری اقتصادی 
در صورتی کـه دولت ساحلی معتقد باشد کـه قواعد و استانداردهای بین المللی به منظور حفاظت یک ناحیـه از منطقه انحصاری اقتصادی کافی نیست ، مـی تواند درخواستی را بـه ایمو ارائه دهد و پس از بررسی با رعایت مقررات و استاندارهای ، مجوز وضع قواعد ویژه ای بـه آن کشور داده خواهد شد (ماده 211 (6) کنوانسیون حقوق دریـاها و نیز بخش ط)
4-        موضوعات ویژه مورد توجه
1-        کنوانسیون 2001 کنترل سیستم های مضر ضد تعفن (لازم الاجرا درون 2008) : بـه جهت کاهش آثار جانبی ناخواسته از مواد و سیستم های بیولوژیکی و زیستی
2-        کنوانسسیون 2004 کنترل و مدیریت آب توازن و رسوبات کشتی ها :
دوم : آلودگی ناشی از منابع مستقر درون خشکی
این دست از آلودگی دریـایی حدود سه چهارم از آلودگی را تشکیل مـی دهد ؛ کـه حسب مورد قانونگذاران هر دولتی معمولا بر حسب منبع آلودگی قواعد آن را بیـان مـی کنند و کمتر توجهی بر ماهیت هر کدام از آلوده کننده ها دارند . همـه دولت ها اعم از ساحلی یـا محصور درون خشکی ، حتما اقداماتی شامل تصویب قوانین و مقرراتی به منظور جلوگیری از آلودگی محیط زیست دریـایی از منابع مستقر درون خشکی اتخاذ کنند . منابع مستقر درون خشکی شامل رودخانـه ها ، مصب ها ، خطوط لوله و سازه هایی کـه فضولات آنـها بـه دریـا مـی ریزد مـی شود . اقداماتی کـه برای برخورد با چنین منابعی اتخاذ مـی شود حتما قواعد و استانداردهای جهانی را مورد توجه قرار دهد و ... (ماده207(1-4) کنوانسیون حقوق دریـاها) ؛ ناگفته پیداست کـه به جهت رعایت حاکمـیت سرزمـینی ، بـه تسامح این مققره بیـان شده هست . و بخش ب نیز درون خصوص پایین بودن استانداردها درون کشورهای درون حال توسعه.
با آنکه آلودگی از منابع خشکی تقریبا بزرگترین منشا آلودگی دریـایی هست ، هیچ موافقت نامـه جهانی کـه مشخصا بـه جلوگیری و کنترل آن بپردازد هنوز وجود ندارد . که تا ژوئن 2009، تنـها دستاورد جهانی تصویب یک سند غیر الزامـی با عنوان <<برنامـه عمل جهانی به منظور حفاظت از محیط زیست دریـایی درون برابر فعالیت های مستقر درون خشکی>> (در سال 1995) بوده هست . هر چند دولت ها اجراکنندگان اصلی این برنامـه هستند ، چند سال بعد با ایجاد دبیرخانـه (دفتر هماهنگی برنامـه محیط زیست سازمان ملل) یعنی یونپ (UNEP) تسهیل گردید.
همچنین درون سطح منطقه ای چندین موافقت نامـه چندجانبه بـه موضوع آلودگی مستقر درون خشکی – جزئی از برنامـه دریـاهای منطقه ای یونپ (1974) - اختصاص دارد کـه عبارت اند از : (See 1995 Action plan for the Protection & Management of the Marine and Coastal Environment of the South Asian Region, Annex IV :protection of the marine Environment from land-based Activities)
1-        هلکوم (HELCOM) ؛ کنوانسیون 1974 راجع بـه حفاظت از محیط زیست دریـایی دریـای بالتیک
2-        اسپار (OSPAR) ؛ کنوانسیون 1992 حفاظت از محیط زیست دریـایی حوزه شمال شرق اطلس
3-        حوزه مدیترانـه ؛ پروتکل 1996 کـه مستقیم توسط یونپ اداره مـی شود
4-        حوزه جنوب شرق اقیـانوس آرام ؛ پروتکل 1983 کـه مستقیم توسط یونپ اداره نمـی شود
5-        خلیج فارس : پروتکل 1990 حفاظت از محیط زیست دریـایی درون برابر آلودگی از منابع مستقر درون خشکی کـه تحت نظارت یونپ ایجاد شده هست ؛ بدون آنکه زیرنظر مستقیم آن باشد.
6-        دریـای سیـاه ؛ پروتکل 1992
7-        منطقه گسترده کارائیب ؛ پروتکل 1999
8-        دریـای خزر  : کنوانسیون چارچوب 2003 به منظور حفاظت از محیط زیست دریـایی دریـای خزر
9-        برنامـه دریـاهای آسیـای جنوبی
این برنامـه دریـاهای منطقه ای درون مجموع وسیله سودمندی به منظور ترویج همکاری نزدیک تر مـیان دولت های شریک درون یک محیط زیست دریـایی بوده هست ، ولی کارآمدی ان که تا حد بسیـار بستگی بـه اراده سیـاسی کشورهای خاص درگیر دارد و بنابراین از منطقه ای بـه منطقه دیگر تفاوت زیـادی مـی کند .
سوم : آلودگی ناشی ریختن مواد زائد بـه دریـا
دولت ها ملزم هستند قوانین و مقرراتی به منظور پیشگیری از آلودگی محیط زیست دریـایی بواسطه ریختن عمدی فاضلاب ، لجن و سایر مواد زائد بـه دریـا و اقیـانوس اتخاذ نمایند . این قوانین و مقررات حتما در کارآمدی از قواعد و استانداردهای جهانی کمتر نباشد . دولت ها حتما اطمـینان یـابند کـه دفع و ریزش مواد زائد بدون اجازه مقامات صالح دولت مربوط صورت نگیرد . دولت ساحلی حق دارد ریختن مواد زائد درون دریـای سرزمـینی و منطقه انحصاری اقتصادی یـا فلات قاره را اجازه دهد ، تنظیم و کنترل کند ، وهیچ ریزشی نمـی تواند بدون تایید صریح قبلی دولت ساحلی صورت گیرد (ماده 210). درون دهه 1950 و 1960 ، روش معمول از بین بردن ضایعات ناشی از تاسیسات مستقر درون خشکی ، تخلیـه مواد زائد بـه دریـا بود کـه به جهت ارزانی نسبی و سهولت آن نیز که تا حدودی ناشی از افزایش محدودیتهای مربوط بـه آلودگی محیط درون خشکی بود کـه غالبا حالتی عمدی دارد  . به منظور تعریف مواد زائد رجوع شود بـه ماده 1(5) کنوانسیون حقوق دریـاها .
چند کنوانسیون درون این زمـینـه منعقد شده هست که برخی بـه قبل از کنوانسیون حقوق دریـاها بر مـی گردد :
1-        کنوانسیون 1972 پیشگیری از آلودگی دریـای با ریختن مواد زائد از کشتی ها و هواپیماها ؛ اصلاحی درون 1992 بنام کنوانسیون (اسپار). از سال 2008 اقدامات اجرایی اسپار بـه اجرا درآمد.
2-        کنوانسیون 1972 جلوگیری از آلودگی دریـایی با ریختن زباله و مواد دیگر (فهرست مواردی کـه مـی توان با مجوز بـه دریـا ریخت) و پروتکل 1996.
3-         پروتکل مدیترانـه (1976) ؛ اصلاحی با پروتکل 1995 جلوگیری و رفع آلودگی درون دریـایی مدیترانـه با ریختن مواد زائد یـا سوزاندن درون دریـا
4-        پروتکل 1986 به منظور حوزه اقیـانوس آرام
5-        پروتکل 1992 به منظور دریـای سیـاه
6-        پروتکل 1998 به منظور خلیج فارس .
لازم بـه ذکر هست نحوه برخورد موافقت نامـه های بین المللی  با ریختن مواد زائد بـه دریـا ، روش سلبی و منفی هست . یعنی فقط مواردی را بر مـی شمارند کـه مـی توانند درون دریـا ریخته شوند . این رویکرد برعگذشته مـی باشد ، چراکه موارد غیر فهرست شده مـی توانستند بطور قانونی بـه دریـا ریخته شوند . درون حال حاضر فقط موادی را بر مـی شماند کـه مـی توانند درون دریـا ریخته شوند .
چهارم : آلودگی ناشی از فعالیت های تابع صلاحیت ملی
دولت ها موظف اند قوانین ، مقررات و تدابیر دیگر درون جهت جلوگیری از آلودگی محیط زیست دریـایی ناشی از دریـا درون ارتباط با اکتشاف و بهره برداری خود از بستر و زیربستر یـا از جزایر ، تاسیسات و سازه های مصنوعی تحت صلاحیت خویش  را با رعایت استانداردها و رویـه ها و آیین های توصیـه شده اتخاذ کنند . (ماده194(3)(ج) کنوانسیون حقوق دریـاها) همچنین حتما مفاد ماده 208 نیز  کـه ایجاد قواعد درون این خصوص مـی باشد از طریق سازمانـهای بین المللی صلاحیتدار رعایت شود .
هیچ نوع کنوانسیون جهانی از این نوع که تا کنون تصویب نشده هست ، ولی درون سطح منطقه ای تعدادی پروتکل مشخص تحت اشراف برنامـه دریـاهای منطقه ای برنامـه محیط زیست سازمان ملل (یونپ) تصویب شده هست که شامل موارد ذیل هست :
1-        پروتکل 1989 خلیج فارس راجع بـه آلودگی دریـایی ناشی از اکتشاف و بهره برداری از فلات قاره
2-        پروتکل 1994 حفاظت از دریـای مدیترانـه درون برابر آلودگی ناشی از اکتشاف و بهره برداری از فلات قاره
3-        همچنین چند سند غیر الزامـی هم به منظور این موضوع بـه تصویب رسیده است
پنجم : آلودگی ناشی از معدنکاری اعماق بستر دریـا
برای کشورهای عضو کنوانسیون حقوق دریـاها ، قواعد ، مقررات و آیین نامـه های بین المللی به منظور جلوگیری از آلودگی محیط زیست دریـایی از فعالیت های خاص بستر دریـا حتما مطابق بخش 11 کنوانسیون کـه ناظر بر منطقه هست صادر شود . (فصل 11) . ماده 145 همـین بخش درون خصوص اختیـار بـه مقام بین المللی درون خصوص وضع مقرراتی درون مورد اکتشاف و بهره برداری معندنیدر منطقه (بخش 5) و همچنین اختیـاراتی را بـه کمـیسیون حقوقی و فنی مقام بین المللی درمورد راهنمایی پیمانکار به منظور ارزیـابی اثر احتمالی زیست محیطی ناشی از اکتشاف کلوخه های پلی متالیک درون منطقه را بیـان مـی دارد .
ششم : آلودگی ناشی از جوّ یـا از طریق جوّ
هر دولتی ملزم هست قوانین ، مقررات و تدابیری به منظور جلوگیری از آلودگی محیط زیست دریـایی ناشی از جو یـا از طریق آن اتخاذ کند . این قواعد بر فعالیت های صورت گرفته درون فضای هوایی دولت حکومت خواهد کرد و نسبت بـه کشتی ها و هواپیماهای آن اعمال خواهد شد. دولتها درون اتخاذ این نوع قواعد حتما قواعد و استانداردهای بین المللی را مدنظر قرار دهند . (ماده 212)
هیچ کنوانسیون چندجانبه ای نیست کـه مشخصا بـه آلودگی ناشی از جو یـا از طریق جو بپردازد . معاهده 1963 منع محدود آزمایش و معاهده 1996 منع جامع آزمایش بـه احتمال آلودگی دریـا با بارش رادیواکتیو از آزمایش سلاح هسته ای مـی پردازد . کنوانسیون منطقه ای 1979 آلودگی گسترده فرامرزی هوا سعی مـی کند درون جهت کاستن از انتشار مواد خاص نائل شود . بعلاوه سازمان بین المللی دریـایی (ایمو) مقرراتی درون این خصوص (از جمله ، حدودی به منظور مـیزان انتشار آلاینده از اگزوز کشتی ها تعیین مـی کند و اجازه مـی دهد مناطق کنترل انتشار اوکسید سولفور ایجاد شود) تصویب کرد کـه در سال 2008 اصلاح شد و تجدیدنظرهای درون آن درون سال 2010 عملیـاتی شدند .
با توجه بـه مقررات فصل 5 بخش س ، تغییرات جهانی آب و هوایی و اقیـانوس ها بـه هم مرتبط اند . اقیـانوس ها نـه تنـها عامل تاثیرگذار بر تغییر درون آب و هوای زمـین از طریق جابجایی گرما و رسوبات بوسیله امواج سطح و زیر سطح خود هستند ، بلکه آثار تغییر آب و هوایی را هم متحمل مـی شوند کـه نمونـه بارز آن افزایش سطح دریـا هست .
ب ) ابزارهای مدیریتی منطقه – محور
دولت ها موظف اند اقدامات ضروری به منظور حفاظت و حراست از اکوسیستم های کمـیاب یـا شکننده و همچنین زیستگاه گونـه های تمام شده ، مورد تهدید یـا درون معرض خطر وسایر شکل های حیـات دریـایی ، اتخاذ کنند . درون صورتی کـه منطقه ای کـه باید حفاظت شود جزئی از منطقه انحصاری اقتصادی یک دولت باشد ، ترتیبات بین المللی ویژه ای درون منطقه حفاظتی انحصاری و اقتصادی یک دولت نیز حتما صورت گیرد . (ماده194(5) و 211(6) کنوانسیون حقوق دریـاها) ؛ لذا دولت ساحلی به منظور ایجاد این مناطق ، حتما موافقت سازمان بین المللی دریـایی را بـه دست آورد .
ماده 234 کنوانسیون حقوق دریـاها (تنـها ماده کنوانسیون کـه مشخصا بـه مناطق پوشیده از یخ مربوط مـی شود) ، همچنین تنـها مصداق درون کنوانسیون هست که قواعد ملی راجع بـه آلودگی ناشی از کشتی لازم نیست با قواعد و استانداردهای عموما پذیرفته  شده بین المللی مطابقت داشته باشد . درون واقع ماده 234 کنوانسیون با تغییر آب و هوا ،تغییر کرده و مطابق آن مـی شود . اصول ماده 234 بازتاب  اجتماعی هست که درون کنفرانس سوم سازمان ملل درون مورد حقوق دریـاها رشد و توسعه یـافت.
علاوه بر چارچوب کنوانسیون حقوق دریـاها ، انواع گوناگون دیگری از ابزارهای مدیریتی منطقه محور درون حال حاضر وجود دارد از جمله مـی توان بـه مناطق حفاظت شده دریـایی (ماده 8 ک 1992) ، مناطق حفاظت شده ویژه (پ 1995) و قواعد مکانی و زمانی (که مرتبا توسط سازمان های منطقه ای مدیریت شیلات مورد استفاده قرار مـی گیرد و ...
ج ) اجرا
صلاحیت اجرای قواعد و مقررات مربوط بـه محیط زیست دریـایی مـی تواند توسط دولت های صاحب پرچم ، دولت های ساحلی و دولت های صاحب بندر بـه درجات مختلف و حسب منبع آلودگی و محل وقوع نقض یـا خسارت وارد بـه محیط زیست اعمال شود .
1-       اجرا توسط دولت صاحب پرچم
دولت صاحب پرچم این تعهد اصلی را بر دوش دارد کـه اطمـینان یـابد کشتی های آن از قواعد موجود (بین المللی و داخلی) کـه در جهت اجرای این استانداردها وضع شده متابعت مـی کنند . دولتهای صاحب پرچم نباید اجازه دهند کشتی هایشان بـه حرکت درایند مگر اینکه حایز شرایط لازم بوده و این بصورت دوره ای کشتی های خود را بازرسی کند که تا احراز شود کـه این گواهی ها مطابق وضعیت واقعی کشتی هست .
در صورتی کـه کشتی ای فاقد مقررات و استانداردهای بین المللی نباشد ، دولت صاحب پرچم حتما تحقیقات فوری بـه عمل آورد و در موارد مقتضی صرف نظر از محل وقوع نقض یـا صدمـه ، اقامـه دعوای حقوقی نماید ؛ درون این راستا کشور قربانی مـی تواند بـه دولت صاحب پرچم شکایت کرده و ضمن آن خواستار اقدامات مقتضی باشد ، و در صورتی کـه از اقدامات اتخاذ شده توسط دولت صاحب پرچم ناراحت بود مـی تواند علیـه آن دولت مطابق حقوق بین الملل دادخواهی نماید (مواد 217(1و2و3و4و6و8) ، 235 کنوانسیون حقوق دریـاها .
2-       اجرا توسط دولت ساحلی
اختیـار دولت ساحلی درون اقامـه دعوا علیـه کشتی خارجی متخلف  از برخی جهات و حسب محل وقوع کشتی و محل وقوع نقض تفاوت مـی کند . دولت ساحلی صلاحیت دارد در خصوص هر موضوع مربوط بـه اعمال آلودگی ارتکابی درون بنادر خود قوانینی وضع کند و به اجرا گذارد و نسبت بـه نقض آنـها قضاوت کند (ماده220). همچنین به منظور شرح این موضوع بـه مواد 226(رعایت حفاظت های شکلی درون بازرسی فیزیکی کشتی درون دریـای سرزمـینی) ، 220 (توقیف و اعمال مجازات های قانونی درون رابطه با کشتی متخلف)(2و3و5و7) ، 230(2) ؛ فقط زمانی کـه دلیل روشن  و متقن وجود داشته باشد کـه کشتی مرتکب نقض شده و تخلیـه مواد زلئد موجب یـا تهدید کننده خسارت مـهم بـه ساحل یـا منافع دولت ساحلی شده ، دولت ساحلی حق دارد اقدام بـه انجام مراحل قانونی رسیدگی مطابق قواعد خود و توقیف کشتی نماید (بند6 ماده220) و همچنین بـه ماده 230 توجه شود .
3-       اجرا توسط دولت صاحب بندر
براساس کنوانسیون 1973 جلوگیری از آلودگی  ناشی از کشتی ها ، اصلاح شده با پروتکل 1978 (مارپل) ، طرف متعاهد اجازه دارد وجود گوا هیـهای کعتبر را هنگامـی کـه کشتی درون یکی از بنادر آن هست احراز نماید (ماده5 بند2) . طرف متعاهد مـی تواند با آزمایش و تحقیق و احراز کند کـه آیـا کشتی مواد مضر را با نقض مقررات مارپل تخلیـه کرده هست یـا خیر و چنانچه این بازرسی حاکی از نقض باشد ، گزارش آن بـه دولت صاحب پرچم به منظور اقدام بعدی ارسال مـی شود (ماده6) .
4-       تداخل صلاحیتهای اجرایی
 
د ) اطلاع و همکاری و تشریک مساعی
وقتی یک دولت با خبر مـی شود کهمحیط زیست دریـایی آسیب دیده هست یـا درون خطر قریب الوقوع قرار دارد ، مکلف هست  فوراً دولت های دیگر را کـه محتمل هست از چنین صدمـه ای متاثر شوند و نیز سازمان بین المللی جهانی یـا منطقه ای صلاحیتدار  را مطلع سازد (ماده 198 کنوانسیون حقوق دریـاها)
دولتهای یک منطقه کـه از فاجعه آلودگی دریـایی متاثر شده اند تکلیف دارند درون رفع آثار آلودگی و جلوگیری یـا بـه حداقل رساندن صدمـه همکاری کنند ؛ درون این راستا کشورهای همجوار نیز همکاری لازم را حتما انجام دهند (ماده 199) . درون سطح جهانی ، سازمان بین المللی دریـایی (ایمو) کنوانسیون 1990 درون مورد آمادگی ، عالعمل و همکاری درون زمـینـه آلودگی نفتی را تصویب کرده و در سال 2000 هم با پروتکلی حوزه اجرای آن را بـه مواد مضر و سمـی تسری داده هست .
 
نتیجه :
هر چند حقوق بین الملل قواعد زیـادی درون مورد آلودگی دریـایی بـه دست آورده هست اما حتما بر روی سه مساله تمرکز داشته باشد : اول ، تلاش به منظور رسیدن کنوانسیونـهای موجود بـه مرحله لازم الاجرایی افزایش تعداد دول تصویب کننده آنـها ؛ دوم ، بهبود نحوه رعایت و اعمال قواعد بین المللی موجود ؛ سوم ، نیـاز مبرم بـه افزایش نظارت بر کارایی قواعد موجود درون کاهش آلودگی دریـایی بـه منظور روشن نواقص و در صورت لزوم اقدام بـه وضع مقررات جدید درون سطح بین المللی . همچنین برنامـه دریـاهای منطقه ای یونپ هنوز کارهای زیـادی به منظور انجام دارد کـه اکنون حتما قواعد آن تحکیم شود .
منابع :
کتب و مقالات
1-حقوق بین الملل دریـاها،دکترمنصور وری، ،چاپ اول،تهران انتشارات مـهد حقوق،1383
2-حقوق بین الملل دریـاها،رابین چرچیل و آلن لو، ترجمـه: دکتر بهمن آقایی،چاپ ششم،انتشارات گنج دانش، 1390
3-حقوق بین الملل دریـاها،دکتر فرهاد طلایی ،چاپ اول،انتشارات جنگل،1390-صفحات185تا205
(صفحات 168تا 172.چاپ چهارم ، انتشارات خرسندی،1391) 4-International Law. Fifth Edition. Rebecca. M.M.Wallace
         
5-The PROTECTION AND PRESERVATION OF THE MARINE ENVIRONMENT. Daniela Addis . Pdf
6-THE LAW OF THE SEA, by BUDISLAV VUKAS, Judge, International Tribunal for the Law of the Sea, MARTINUS NIJHOFF PUBLISHERS © 2004 Koninklijke Brill NV, Leiden, The Netherlands.pdf(صفحات 216تا 240)
اسناد :
9- کنوانسیون حقوق دریـاها
12- http://ejil.org/pdfs/7/3/1369.pdf
13- http://coralreef.noaa.gov/aboutcrcp/strategy/reprioritization/wgroups/resources/lbsp/resources/06gpa_handbook.pdf
14- http://www.unep.org/regionalseas/default.asp